SONNENBORCH
Zonnenburg is een van de vier stenen bolwerken die door Karel V tussen 1544 en 1558 werden aangelegd. De drie andere waren Morgenster, Sterrenburg en Manenburg.
Gebeeldhouwde steen
Hoog in de gevel (walzijde) bevindt zich een rijk gebeeldhouwde steen die uit vier delen bestaat. Bovenin bevindt zich het symbool van de Utrechtse Universiteit: een stralende zon met het stadswapen. Het is voorzien van wapperende linten waarop, nauwelijks leesbaar, de zinspreuk van de universiteit staat ‘SOL IUSTITIAE ILLUSTRA NOS’ (zon van gerechtigheid verlicht ons). Daaronder de naam ‘SONNENBORCH’, geflankeerd door ‘ANNO’ en ‘1908’. Het geheel is omringd door rolwerkdecoratie in renaissancetrant.
Gedenksteen
Ter herinnering aan de vestiging van de Sterrenwacht en het K.N.M.I. in Sonnenborgh met de tekst:
UTRECHT MOET WORDEN EEN
CENTRAAL OBSERVATORIUM VOOR EUROPA
C.H.D.BUYS BALLOT (1854)
OPRICHTER VAN HET K.N.M.I.
EN DE STERRENWACHT SONNENBORGH
Op 29 april 1853 werd, in aanwezigheid van koning Willem III, de eerste steen van het observatorium van de sterrenwacht van de Rijksuniversiteit gelegd. Op 28 april 1854 kwam hier ook het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Observatorium KNMO met C. H. D. Buys Ballot als directeur. In 1896 verhuisde dit instituut naar De Bilt met de nieuwe naam Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI). In 1908 werd aan de sterrenwacht een nieuw gebouw (nr. 1) toegevoegd waarin onder meer een collegezaal, een hoogleraarswoning en een bibliotheek. Toen werd ook deze jaartalsteen geplaatst.
Tekst- en figuratieve steen
Op de vierkante gevelsteen in de tweede ronding van het bolwerk (singelzijde) is een stralende zon op een blauw veld afgebeeld. Daaronder is de volgende tekst gebeiteld:
ARX*SOLIS*DICOR*FLAGRANS*FVLGORE*CORVSCO*
DVRA*SILEX*HOSTI*TVTA*MEIS*STATIO*
1552*1989
(Ik word Zonnenburg genoemd, brandend met een schitterend vuur, een harde rots voor de vijand, een veilige verblijfplaats voor de mijnen).
Dit vers zou op last van Karel V zijn aangebracht. Het wordt wel toegeschreven aan Macropedius, in zijn tijd rector van de Latijnse School, voorganger van het huidige Stedelijk Gymnasium. De steen op de punt van het bastion is in 1989 geplaatst in opdracht van de gemeente Utrecht, in het kader van het herstel van karakteristieke elementen binnen het beschermde stadsgezicht. De steen is gehouwen door de Utrechtse steenhouwerij van de gebroeders J. Ch. Boucher.