In 1903-1905 werd dit pand gebouwd als nieuw hoofdkantoor van Rooms-katholieke Levensverzekeringsmaatschappij Piëtas, naar ontwerp van de architect J.A. van Straaten ( (1862-1920), met beeldhouwwerk van W.M. Retera (1858-1930). De opening vond plaats op 15 maart 1906.
In 1916 werd Piëtas overgenomen door De Utrecht (later AMEV). In 1919/20 werd het kantoor verbouwd tot het Maison de Paris, een kledingzaak. Onder leiding van Van Straaten werden de ramen onderin de toren vergroot, en werden van alle andere gevelopening op de begane grond, etalages gemaakt. (Op de bovenlijst van het grote raam naast de ingang is nog te lezen: ‘ROBES’ (jurken). De winkel werd op 24 januari 1920 geopend.
Later werd het gebouw gebruikt door de Nederlandse Credietbank en het Molengraaff-instituut voor Privaatrecht van de Universiteit van Utrecht. Op dit moment (2020) is de sportschool Train More erin gevestigd.
Aan het gebouw is veel (Neo-romaans) beeldhouwwerk te zien, zoals dierenkoppen, bloemen, bevers, bomen, korenschoven etc. etc. Al deze geveltekens hebben waarschijnlijk een symbolische waarde, gelieerd aan de rol en functie van de Levensverzekeringsmaatschappij.
De hoofdingang
Links en rechts van de ingang staan vier zuilen met kapitelen, met links en rechts dezelfde beelden.
Op het eerste kapiteel zijn acanthusbladeren te zien. Zij staan symbool voor het leven met zijn beproevingen die overwonnen moeten worden.
Op het tweede kapiteel zijn koppen van rammen aangebracht. Zij staan symbool voor daadkracht.
Het derde kapiteel toont een wonderboom – een zeer snel groeiende boom – die wellicht symbool voor snel groeiend kapitaal.
Op het vierde kapiteel is een nest van een vogel die drie jongen voedt, symbool voor de zorg voor een volgende generatie.
De toegangsdeur heeft twee deurkloppers in de vorm van leeuwenkoppen.
Boven de deur een boog met vele versieringen, waaronder een patroon met vier vogels
Boven de ingang: een vrouw op een troon: de personificatie van de Romeinse deugd Piëtas. Haar mantel is rijk versierd. Met haar linkerhand maakt zij een zegenend gebaar. Piëtas staat onder andere voor verantwoordelijkheidsbesef ten opzichte van God, land en gezin.
Op het rechter verticale deel van de troon (onderaan) staat een een W, waarschijnlijk het monogram WR van Willem Retera
Piëtas wordt links vergezeld door Wijsheid: een putti met uil en boeken. Op het bovenste boek staan de Romeinse cijfers XCMVI (1906), het jaar van de opening. Op de laarzen van de putti staan hexagrammen (zes hoekige sterren)
Rechts staat een putti die Waakzaamheid symboliseert. Hij draagt een helm met een dier erbovenop, waarschijnlijk een everzwijn. Wellicht is de helm geïnspireerd op de vondst (in 1848) van Benty Grange helmet – een helm met daarop een zwijn. Tussen de putti en de troon staat een kraaiende haan. Beide – haan en helm – staan symbool voor Waakzaamheid.
Een etage hoger zijn drie dierkoppen te zien (van links naar rechts):
- koeienkop (symbool voor veeteelt?)
- leeuwenkop (macht, moed en kracht)
- kamelenkop (symbool voor handel met het Oosten?).
Wellicht staan deze beelden symbool voor de activiteiten/beleggingen van de verzekeringsmaatschappij.
De ridder op de hoek van het pand wordt door sommigen gezien als Sint Joris die het kwaad heeft overwonnen door de draak te doden. Er is echter geen draak te zien, dus wellicht is het gewoon een ridder. Zo wordt hij ook beschreven op site Rijksmonumenten (zie onder bij bronnen).
Rechtsonder het beeld staat de naam van de beeldhouwer, W.Retera, FEC: (FEC betekent: hij heeft het gemaakt)
Gevel Nobelstraat 2A
Om de hoek, op de Nobelstraat, is een reliëf met twee bevers te zien. De bever staat vaak symbool voor hard werken en doorzettingsvermogen; deugden waarmee een verzekeringsmaatschappij zich graag associeerde.
Bronnen:
De geschiedenis van het pand (en alle voorlopers/bewoners) staat beschreven op de site Huizen aan het Janskerkhof
Artikel in: Tijdschrift Oud Utrecht, 2009, nr 2, p. 46-50. Romeinse godin en roomse ridder; het beeldhouwwerk aan het Piëtas-gebouw/ Jan Willem Arends.
Dit artikel is een kortere versie van informatie die stond op de website www.beeldhouwwerk.nl. Deze site is echter offline en alleen nog via webarchive te lezen: https://web.archive.org/web/20170224092257/http://www.bouwbeeldhouwwerk.nl/drift_9-nobelstraat_2a.html
https://www.dierenmuseum.nl/Wandelroutes-langs-dierenkunst/Utrecht/
https://rijksmonumenten.nl/monument/514247/pietas/utrecht/
Drift 9. Fotodienst GAU (1984). Collectie Het Utrechts Archief.