Goedemorgen!
Hedy, dank voor jouw mooie en warme woorden. [iets aanhalen uit Hedy’s speech?]
Joke Smit schreef ‘Het onbehagen van de vrouw’ al voor ik geboren werd. Maar wat ben ook ik dankbaar voor de baanbrekende woorden van deze baanbrekende Utrechtse vrouw, destijds in De Gids. Ze was niet alleen dapper en vooruitstrevend. Ze had ook humor én visie. Zo schreef ze in haar stuk bijvoorbeeld dit:
“Daarom verbaast het mij steeds weer dat er met zoveel enthousiasme wordt bericht over futuristische huishoudapparatuur. Wát is de pret van elektronisch koken en boodschappen doen via de computer?”
“Boodschappen doen via de computer”, ja u hoort het goed! Dit artikel verscheen in 1967 en bewijst Jokes voorzienige blik, want hoe vaak shoppen we inmiddels online? Joke had voorspellende gaven. Na 55 jaar is haar pamflet nog altijd hartstikke actueel. Helaas, zou ik bijna willen zeggen. Ja, er is voor vrouwen sinds de jaren 60 veel veranderd. We hebben meer vrijheid gepakt, kansen gegrepen en er is veel meer gelijkheid gekomen. En laat ik daarbij zeggen: het burgemeesterschap van Utrecht is daarvan een mooi voorbeeld. Want ik mag hier staan op de schouders van sterke vrouwen als Lien Vos en Annie Brouwer. Deze twee burgermoeders zijn helaas niet meer onder ons, maar ik eer hen hier graag!
Toch voelen velen van ons het onbehagen van Joke uit 1967 nog steeds. Na 56 jaar… En het is terecht dat we dat onbehagen blijven voelen! Want nog steeds verdienen vrouwen minder dan hun mannelijke collega’s die op dezelfde positie zitten…Zijn het vaak de vrouwen die, als de kinderen komen, minder uren gaan werken…Wachten we in Nederland nog steeds op de eerste vrouwelijke premier…
Maar het pijnlijkst is dat misogynie een modewoord is. Omdat vrouwenhaat de dagelijkse praktijk is. Omdat, als je als vrouw eindelijk door het glazen plafond bent gebroken, je als een bedreiging wordt gezien. Een heks zelfs… Je als woke wordt weggezet, alleen maar omdat je jouw plek opeist of de moed hebt voor een ander op te komen.
Ik vraag me af hoe Joke nu naar deze wereld zou kijken. Ik denk dat ze blij zou zijn met wat er allemaal is bereikt, maar ik kan me ook voorstellen dat haar handen zouden jeuken om een nieuw Onbehagen van de Vrouw te gaan schrijven. Want Jokes missie is echt nog niet volbracht. Daarom vind ik het belangrijk dat wij deze Utrechtse vrouw – die met vele anderen opstond voor vrouwenrechten – niet vergeten. Dat was ons verdiepen in Joke, ons door haar laten inspireren en we blijven vechten voor vrouwenrechten.
Maar liever spreek ik, net als Joke, over ménsenrechten. We hebben méér Jokes nodig. Mensen die verder durven kijken dan gender. Maar ook geen onderscheid maken in afkomst, seksuele geaardheid of politieke voorkeur. We zijn er nog lang niet, maar Joke en al haar medestanders – ook jij, Hedy! – stonden ooit aan de wieg van belangrijke veranderingen.
Jullie hebben echt iets groots in beweging gezet en daarom ben ik zo blij dat buurtbewoners zich sterk maakten voor de komst van het Joke Smitplein. Geheel tegen het advies van de straatnamencommissie in: en dus geheel in de geest van Joke Smit! En wat mij betreft is dit dé plek voor een gedenkteken dat ons blijvend herinnert aan de missie van een Utrechtse vrouw, die samen met haar partner in crime Hedy en heel veel medestanders, zorgde voor verandering.
Dat je als vrouw je eigen keuzes maakt, je eigen dromen najaagt en je eigen dromen waarmaakt. Dat je je niet alleen vrouw, maar in de eerste plaats helemaal mens voelt. Gewoon omdat je dat bent en omdat het je recht is. En dat gelijke rechten van vrouwen, nee gelijke rechten voor iedereen, net zo vanzelfsprekend zijn als je boodschappen doen vanachter je computer…
Deze gevelsteen herinnert ons eraan dat Jokes missie nog niet volbracht is. Maar ik hoop vooral dat dit gedenkteken – één van de weinigen in Utrecht die aan een vrouw is gewijd, dat mogen er wat mij betreft óók wel meer worden! – ons inspireert om in de geest van Joke te blijven vechten voor gelijke rechten.
Die strijd is niet woke. Die strijd is gewoon heel Joke. Of Hedy. Of iedereen die vecht voor gelijke rechten.
Dank u wel. Tijd om de steen te onthullen!