Neude 38

Copyright UGTF

Figuratieve gevelsteen/huisnaam/tekststenen

Afbeelding van een klimmende zwarte leeuw, met de tekst:

I’DE SVART’ LEEv

De naam komt in vele varianten voor in de archiefstukken: In De Swarte Leeuw, In De Svarte Leeuv, De Zwarte Leeuw

De steen zat sinds het begin van de 17de eeuw in de gevel van het huis, en is hoogstwaarschijnlijk geplaatst door de toenmalige bewoner Pauwels Janss. De Leeuw. Zijn echtgenote, en eigenares van het huis, was Annichgens Willem Lobij. Zij was van Vlaamse afkomst – de familie werd ook wel Lobij van Ostende genoemd –  en dat verklaart wellicht waarom voor een Zwarte Leeuw werd gekozen. Die is immers onderdeel van het wapen van Vlaanderen.
In 1744 is de steen te zien op een tekening die Jan de Beijer van de Neude maakte. Als het pand in 1903 wordt verbouwd, wordt de steen niet herplaatst en verdwijnt hij uit beeld.

Begin 2013 maakt de Utrechtse archeoloog Maarten van Deventer het bestuur van het Utrechts Geveltekenfonds erop attent dat in het honk van de scouting Willem de Zwijger in Utrecht een historische gevelsteen staat. Het blijkt het te gaan om de oude steen waarop een zwarte klimmende leeuw is te zien. Nader onderzoek wijst  uit dat het gaat om de sinds 1903 verdwenen gevelsteen.
De steen is in 1903 verdwenen toen Neude 38 werd gekocht door de familie Lammerts van Bueren, die het voorhuis grotendeels heeft afgebroken en vervangen door een pakhuis in neorenaissance stijl. Na enige omzwervingen is de gevelsteen terecht gekomen bij de scoutinggroep Charles de Foucauld. Een groep verkenners had de steen gevonden in een slooppand in Wijk C. In deze wijk wordt een nieuw clubhuis gebouwd, waarbij de Zwarte Leeuw de functie van eerste steen krijgt.

In 1995 fuseert  de scouting Charles de Foucauld met de scouting Willem de Zwijger en de steen verhuist mee naar het honk  in het fort Blauwcapel. Dus ook voor de scoutinggroep is de steen van grote betekenis.
De scouting Willem de Zwijger blijkt bereid de steen af te staan, mits hij wordt teruggeplaatst op de Neude en zij een replica zou krijgen. De heer Theo Burger, koopt in 1996 de drie panden aan de Neude en het pand in de Schoutenstraat van de familie Hellemans (nakomelingen via een vrouwelijke lijn van de familie Lammerts van Bueren), die worden samengevoegd tot het café en restaurant De Beurs. In het kader van een grootse verbouwing  van De Beurs in 2017 verklaart Theo Burger zich zich bereid de steen terug te brengen en de kosten voor de restauratie en herplaatsing op zich te nemen. De door Richard Wendling gerestaureerde steen schittert sinds begin 2018 weer hoog in de gevel van Neude 38.

Voor meer informatie over de geschiedenis van de gevelsteen, zie het artikel De Swarte Leeuw een verloren gewaande gevelsteen, door Maria de Bruijn. In: Oud Utrecht. Tijdschrift voor geschiedenis van stad en provincie Utrecht. 91e Jaargang (2018), nr 1 (februari), p.24-26.

Maria de Bruijn legde haar uitgebreide onderzoek naar de geschiedenis van het huis en haar bewoners vast in het bijgaand achtergrondartikel.

Tekststenen

Op de gevel zijn teksten op gevelstenen te vinden uit de tijd van firma Lammerts van Bueren

Links staat: ZEILDOEK – LINNEN – ZAKKEN & TOUWHANDEL

Rechts staat: WATERDICHTE DEKKLEEDEN TE HUUR & TE KOOP

Het pand werd -zoals hierboven beschreven- in 1904 geheel verbouwd door de firma Lammerts van Bueren (bron). Men verkocht er zeilen voor de beroepsvaart, dekzeilen en huifkarzeilen, en in latere jaren tenten en kampeer- en sportartikelen.

Geveltekens in de buurt